..............................................................
Αδελφοί Ταβιάνι: H «ηρωική» εποχή του ιταλικού κινηματογράφου ξανά στο προσκήνιο
Ημερομηνία δημοσίευσης: 26/02/2012 στην "ΑΥΓΗ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ"
Του Κώστα Τερζή
Εντυπωσιακή «επιστροφή» στο προσκήνιο για τους ογδοντάχρονους αδελφούς Ταβιάνι (83 ετών ο Πάολο, 81 ο Βιτόριο), καθώς η τελευταία τους ταινία, «Ο Καίσαρας πρέπει να πεθάνει», απέσπασε τη Χρυσή Άρκτο πριν από λίγες μέρες στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου. Πρόκειται για ασπρόμαυρο δράμα με στοιχεία ντοκιμαντέρ που γυρίστηκε σε φυλακή υψηλής ασφαλείας στα περίχωρα της Ρώμης. Οι αδελφοί Ταβιάνι, που έχουν συνδεθεί με τις κορυφαίες στιγμές του νεότερου ιταλικού κινηματογράφου, παρακολουθούν εδώ μια ομάδα κατάδικων, ανάμεσά τους δολοφόνοι και μέλη της Μαφίας, που κάνουν πρόβες για να ανεβάσουν τον «Ιούλιο Καίσαρα» του Σαίξπηρ στη φυλακή.
Η εκπληκτική διαδρομή των αδελφών Ταβιάνι συμπυκνώνει κατά κάποιον τρόπο την «ηρωική» περίοδο του ιταλικού κινηματογράφου: Σπούδασαν νομικά και μουσικολογία στο Πανεπιστήμιο της Πίζας και ξεκίνησαν ως ντοκιμαντερίστες συνεργαζόμενοι με τον Βαλεντίνο Ορσίνι αλλά και με τους Πελεγκρίνι, Ροσελίνι, καθώς και με τον Γιόρις Ίβενς, στο ντοκιμαντέρ «Η Ιταλία δεν είναι μια φτωχή χώρα» (1960). Θα δώσουν το δικό τους διακριτό στίγμα με τους «Ανατροπείς» (I sovversivi, 1967), όπου πλάνα από την κηδεία του κομμουνιστή ηγέτη Παλμίρο Τολιάτι, που πέθανε το 1964, «οδηγούν» στις προσωπικές ιστορίες τεσσάρων ανθρώπων που η ζωή τους επηρεάζεται από αυτή την απώλεια...
Ακολουθεί το «Κάτω από τον αστερισμό του σκορπιού» (1969) με τον Τζιαν Μαρία Βολοντέ: Είναι μια ιστορία που εκτυλίσσεται σε χρόνο που δεν προσδιορίζεται, όπου μία ομάδα ανδρών -επιζήσαντες από έναν ισχυρό σεισμό στο νησί τουςκαταφθάνει σε ένα άλλο νησί, εξίσου σεισμογενές, και προσπαθεί να πείσει τους κατοίκους του να τους ακολουθήσουν στην ενδοχώρα προκειμένου να οικοδομήσουν μια νέα και πιο ασφαλή «κοινωνία». Οι εισβολείς θα χρησιμοποιήσουν ακόμη και βίαιες μεθόδους για να επιτευχθεί ο σκοπός τους: θα σκοτώσουν τους άντρες του νησιού και θα απαγάγουν τις γυναίκες τους...
«Ο Σαν Μικέλε είχε έναν κόκορα» (1971) βασίζεται στο έργο του Τολστόι «Το θείο και το ανθρώπινο». Ένας φυλακισμένος, μέσα στο σκοτάδι του κελιού του, τραγουδά για να πάρει κουράγιο. Ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται σ’ ένα παιδικό τραγούδι που έλεγε ο ήρωας όταν ήταν παιδί και τον τιμωρούσαν. Το τραγούδι θα τον βοηθήσει να ξεπεράσει την απελπισία του και να ξεφύγει νοερά από τον εγκλεισμό της φυλακής.
Είμαστε στα τέλη του 19ου αιώνα, όταν μια ομάδα αναρχικών καταλαμβάνει ένα χωριό και προσπαθεί να πείσει τους χωρικούς να κολλεκτιβοποιήσουν την παραγωγή. Αποτυγχάνουν όμως και συλλαμβάνονται. Ο Τζούλιο, ο αρχηγός τους, καταδικάζεται σε θάνατο αλλά την τελευταία στιγμή η ποινή του μετατρέπεται σε ισόβια. Κλείνεται σε απομόνωση για δέκα χρόνια με στέρηση οποιασδήποτε επαφής με τον έξω κόσμο. Για να επιβιώσει χωρίς να τρελαθεί, συνομιλεί με τον εαυτό του και ονειρεύεται την υλοποίηση των επαναστατικών του οραμάτων... Κατά τη μεταφορά του σε άλλη φυλακή, μετά τα δέκα χρόνια, συναντά για πρώτη φορά νεότερους πολιτικούς κρατουμένους. Η σύντομη συνομιλία μαζί τους τον «προσγειώνει» στο ανέφικτο των πεποιθήσεών του. Κανείς δεν μιλά πλέον για αγροτική επανάσταση, αλλά για προλεταριακή...
Αναφερόμενοι στον ήρωά τους, οι Ταβιάνι λένε: «Η σύγκρουση του Τζούλιο με τους τέσσερις τοίχους της φυλακής απελευθερώνει μέσα του διανοητικές, φαντασιακές και φυσικές δυνάμεις. Όσο πιο ισχυρή είναι η καταπιεστική δύναμη αυτών των τοίχων, τόσο πιο ισχυρή γίνεται η θέλησή του και η ικανότητά του να τους σπάσει. Όταν εγκαταλείπει τη φυλακή κι έρχεται σ’ επαφή με τη φύση και τους ανθρώπους, προσπαθεί πάλι να χρησιμοποιήσει τα ίδια μέσα που χρησιμοποιούσε στη φυλακή. Τον κάνουν μόνο να συνειδητοποιήσει ότι δεν είναι ικανά να τον βοηθήσουν και πως πρέπει ν’ αρχίσει πάλι από την αρχή».
Το «Αλοζανφάν» (1974) είναι και πάλι ένα σχόλιο πάνω στη πολιτική στράτευση, τη φύση της -σύμφωνα με τους σκηνοθέτες είναι μια κατεξοχήν ποιητική πράξημε ήρωα έναν αριστοκράτη που στα 1816 εγκαταλείπει τις μουσικές σπουδές του για να πολεμήσει για τις «νέες ιδέες»... Η ταινία είναι δομημένη σαν μουσικό έργο, το πρώτο μέρος είναι ένα «αντάτζιο» και το δεύτερο ένα «αλέγκρο μα νον τρόπο»... Καθοριστική η μουσική του Ένιο Μονρικόνε, εξαιρετική η ερμηνεία του Μαρτσέλο Μαστρογιάνι στο ρόλο ενός αδύναμου ανθρώπου που συγκρούεται με την πραγματικότητα.
Το «Πατέρας αφέντης» (1977), Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ των Καννών, η στιγμή της παγκόσμιας αναγνώρισης των Ταβιάνι, βασίζεται στη ζωή ενός Ιταλού γλωσσολόγου, του Γκαβίνο Λέντα, ο οποίος στη νεανική του ηλικία ήταν ένας αγράμματος βοσκός...
Στην ταινία «Η νύχτα του Σαν Λορέντζο» (1982), που εμπεριέχει και μια διάσταση παραμυθιού, μια γυναίκα θυμάται ένα περιστατικό από τα παιδικά της χρόνια, την περίοδο του πολέμου, μια νύχτα που οι κάτοικοι του χωριού της αγωνίστηκαν για να μείνουν ζωντανοί...
Το 1984 οι αδελφοί Ταβιάνι γυρίζουν το «Χάος», μια σπονδυλωτή ταινία που το σενάριό της βασίζεται σε διηγήματα του Λουίτζι Πιραντέλλο. Στη Σικελία των αρχών του 20ού αιώνα, ο συγγραφέας αλλά και οι Ταβιάνι αναμετρούν το χάος της ανθρώπινης ψυχής με τρόπο άλλοτε δραματικό, άλλοτε ανάλαφρο... Ένας συγγραφέας επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο και «συζητά» με τη νεκρή μητέρα του... Σε άλλη ιστορία θίγεται το πρόβλημα της μετανάστευσης, καθώς τότε τα φτωχά χωριά του ιταλικού Νότου άδειαζαν από τους νέους άνδρες που έφευγαν για την Αμερική, αφήνοντας πίσω μονάχα γυναίκες, παιδιά και γέρους...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου